Hướng dẫn chi tiết cách gói bánh chưng vuông, xanh mướt, dẻo rền thơm ngon

Lưu ý khi chuẩn bị nguyên liệu

Phần nguyên liệu trên để gói 10 chiếc bánh chưng.

Phần lá dong:

Lá dong dùng để gói bánh chưng nên là loại lá bánh tẻ (không quá già hay quá non), tươi xanh, còn nguyên vẹn không rách nát. Một chiếc bánh chưng cần dùng khoảng 4 cái lá dong, bạn dựa vào đó để mua số lượng lá cho phù hợp với nhu cầu gói bánh. Ngoại trừ trường hợp lá bị rách, gói hỏng... bạn nên chuẩn bị nhiều hơn 40 lá.

Trước khi gói, lá dong phải được rửa thật sạch rồi lau cho ráo nước, nếu không bánh sẽ nhanh hỏng.

Bạn nên ngâm lá dong trong thau nước tầm 30 phút, sau đó lấy khăn lau nhẹ nhàng rửa hết các bụi bẩn của lá. Lau lại bằng khăn khô để lá không còn nước.

Lau rửa lá dong

Tiếp theo, cắt bỏ phần cuống lá thừa và sống gân dày gồ lên ở mặt sau của lá. Điều này giúp lá gọn gàng, phẳng phiu hơn, gói bánh được chặt và đẹp hơn.

Lưu ý không cắt sống lá quá sâu làm chạm vào thịt lá, rách lá. Cắt xong đừng bỏ phần cuống và gân lá  đi mà giữ lại để lót đáy nồi bánh chưng cho bánh không bị khê.

Mẹo nhỏ để cắt phần sống gân lá: cắt từ giữa lá trở ngược lại cuống để lá không bị rách

Phần lạt buộc

Để gói bánh chưng được vuông đẹp chắc chắn, bạn nên chọn loại lạt dẻo dai, mềm mỏng. Mỗi cái bánh chưng cần khoảng 2 chiếc lạt (nếu bạn muốn buộc hình chữ thập) hoặc 4 chiếc lạt (nếu bạn muốn buộc hình ô vuông 9x9)

Lạt gói bánh chưng

Phần gạo nếp

Chọn loại gạo nếp ngon (thường là nếp cái hoa vàng, hạt căng mẩy đều nhau), vo gạo rồi ngâm trong nước khoảng 6- 8 tiếng.

Sau đó vớt gạo ra để ráo nước thì xóc với chút muối cho gạo đậm đà. Vì bánh chưng vị nhạt ăn sẽ rất kì cục, nhưng cần chú ý không cho quá nhiều làm gạo bị mặn.

Để bánh chưng có màu xanh mướt:

Lấy một nắm lá riềng, giã nhỏ hoặc xay với nước, lọc lấy 1 bát nước cốt (nồng độ đậm đặc để bánh được xanh), đem trộn với gạo nếp vừa vớt ráo nước (trộn trước khi gói bánh khoảng 30 phút). Cứ 2kg gạo nếp thì dùng khoảng 1 bát con nước cốt lá riềng.

Cây riềng

Giã lá riềng lấy nước cốt

Cách này sẽ giúp bánh chưng có màu xanh mướt từ trong ra ngoài cực kì đẹp mắt, lại có mùi thơm đặc trưng dễ chịu vô cùng.

Phần đỗ xanh

Có 2 cách để sơ chế phần đỗ xanh:

Cách 1: (không cần hấp)

Đỗ xanh ngâm nở trong 6 tiếng cho mềm (Vì vậy khi ngâm gạo thì đồng thời bạn cũng ngâm đỗ luôn). Sau đó đãi sạch, vớt đậu ra cho ráo nước và trộn thêm ít muối cho đậm đà.

Cách 2:

Đỗ xanh ngâm trong 2 tiếng cho nở mềm, đem đãi sạch, để ráo nước, trộn muối. Sau đó cho vào nồi hấp cho chín mềm. Dùng muôi to nghiền nhuyễn.

Đỗ xanh hấp mềm

Phần thịt lợn

Người ta hay dùng thịt ba chỉ hoặc nếu sợ nhiều mỡ, ngấy thì dùng thịt nạc vai để gói bánh chưng.

Thịt rửa sạch, thái miếng dày. Có người thích thái miếng thật to, rộng để mỗi chiếc bánh chỉ cần dùng 1 miếng thịt. Cũng có người thích thái miếng nhỏ vừa ăn để có thể trải đều thịt trong lòng bánh. Việc thái này tùy theo sở thích.

Ướp với muối/bột canh và hạt tiêu (nên dùng tiêu hột đập dập sẽ thơm ngon hơn) trong 30 phút cho ngấm. Tránh ướp nước mắm sẽ làm bánh chưng không để được lâu.

Thái và ướp thịt

Cách gói bánh chưng

Cách 1: Cách gói bánh chưng không cần khuôn:

Loại này có 2 kiểu gói là gói đùm và gói xếp lá

Kiểu gói đùm

Các bước gói bánh chưng không cần khuôn – kiểu gói đùm

Các bước gói bánh chưng không cần khuôn – kiểu gói đùm

Chọn 2 chiếc lá dong, đặt 1 chiếc này nằm chồng 1/2 bề mặt lá lên chiếc kia (mặt xanh nhạt hơn hướng vào trong nhân bánh)

Đặt tiếp 2 chiếc lá khác thành hình chữ thập, chồng lên 2 chiếc lá đầu (lượt này cho mặt xanh nhạt hơn.

Bắt đầu đổ các nguyên liệu vào phần trung tâm hình chữ thập theo trình tự: 2 bát gạo +  1 nửa bát đậu xanh + thịt lợn (tùy theo sở thích ăn nhiều hay ít thịt, thường là 1-2 miếng to hoặc 3-4 miếng nhỏ) +  1 nửa bát đậu xanh +  2 bát gạo.

Lưu ý khi đổ gạo cần dùng tay gạt đều để tạo hình vuông cho bánh, phần nhân đậu xanh cũng đổ đều để bao quanh được hết phần thịt.

Đổ xong nhân, dùng tay cuộn phần bên trái và bên phải của chiếc lá trên cùng vào với nhau, phần thừa gập vào trong. Trong quá trình cuộn phải cuộn cho thật chắc tay để bánh được chặt. Lúc này bánh đã bắt đầu có dáng hình vuông.

Bây giờ còn lại 3 chiếc lá dong chưa được gói, tiếp tục cuộn phần bên phải và bên trái của chiếc lá trên cùng vào với nhau, phần thừa gập vào trong, tạo thành khối vuông chắc chắn.

Cuối cùng cuộn hai chiếc lá dong dưới cùng lại với nhau trùm lên trên khối vuông vừa tạo, luồn một chiếc lạt đầu tiên xuống phía dưới lá và  buộc cố định bánh lại.

Gấp phần lá đầu và cuối lại và buộc thêm chiếc lạt nữa để tạo thành chiếc bánh chưng vuông hoàn chỉnh.

Đổ các nguyên liệu vào theo trình tự gạo -> đỗ -> thịt -> đỗ -> gạo

Kiểu xếp lá

Cách gói bánh chưng không cần khuôn - Kiểu xếp lá

Sử dụng 4 chiếc lá cho 1 cái bánh chưng. Mỗi chiếc lá bạn gập đôi theo chiều dọc, rồi gập 4 theo chiều gang, miết chặt cho các nếp gập thật rõ ràng. Sau đó dùng kéo cắt bỏ phần lá thừa ở đầu đi (như trong hình).

Xếp 4 chiếc lá vừa cắt lại thành 1 cái khuôn hình vuông. Rồi đổ lần lượt theo trình tự gạo -> đỗ -> thịt -> đỗ -> gạo giống như cách gói đùm.

Đổ xong các nguyên liệu, bạn gấp hai lớp lá dong ở 2 bên vào. Luồn hai chiếc lạt phía dưới rồi buộc cố định bánh lại.

Tiếp tục gấp hai lớp lá dong còn lại vào để tạo thành hình vuông. Buộc thêm hai chiếc lạt nữa là có chiếc bánh chưng hoàn chỉnh.

Cách 2: Cách gói bánh chưng dùng khuôn

Cách này tương tự như Cách gói bánh chưng không cần khuôn - Kiểu xếp lá. Chỉ khác ở khâu xếp 4 chiếc lá lại với nhau thì bạn xếp vào khuôn để giúp tạo hình bánh chắc chắn hơn

Cách gói bánh chưng dùng khuôn

Cách gói bánh chưng dùng khuôn

Luộc bánh

Sử dụng xoong to, dày, dung tích có thể tầm 100 lít tùy theo lượng bánh gói.

Lót cuộng lá, gân lá và lá dong thừa xuống kín dưới đáy nồi để tránh cho bánh bị khê, cháy.

Xếp lần lượt các lớp bánh chưng cho đầy xoong, phủ các cuống lá và lá dong thừa vào các khe trống.

Đổ nước ngập bánh và đậy vung. Đun trong 10-12 tiếng.

Trong quá trình đun lưu ý canh nồi để nước luôn ngập bánh. Nếu nước cạn thì chế thêm nước sôi chứ không đổ nước lạnh vào nồi.

Vớt bánh và bảo quản

Bánh chưng luộc xong thì vớt ra, rửa trong nước lạnh cho sạch nhựa rồi để nơi khô ráo, thoáng mát.

Nhiều nơi còn xếp bánh thành từng lớp và dùng vật nặng đè lên trong vài giờ, ép cho ra nước để bánh được rền và phẳng hơn. Tuy nhiên nếu không biết cách ép cẩn thận, rất có thể bánh sẽ làm ruột bánh bị lòi ra ngoài.